آل سعود
آلِ سُعود، سلسلهای منسوب به سعود بن محمد بن مِقْرِن که از 1148 ق / 1735 م بر بخشی از شبه جزیرۀ عربستان فرمان رانده است و اکنون نیز بر کشور عربستان سعودی که نام خود را از آن سلسله برگرفته، فرمان میراند. فرنگیان این نام را سَعود مینویسند و میخوانند.
زمینۀ تاریخی
ضعف روزافزون سیاسی امپراتوری عثمانی که از سالها پیش مایۀ پدید آمدن جنبشهای جداییخواهانه و پایهگذاری دولتهای خودمختار و نیمهمستقل در پارهای از قلمرو این امپراتوری شده بود، در اوایل سدۀ 12 ق / 18 م در شبه جزیرۀ عربستان نیز رخ نشان داد. پس از چیرگی عثمانیها بر شبه جزیرۀ عربستان، شاید مهمترین واقعه در منطقه، ورود بازرگانان اروپایی بهویژه انگلیسی به سواحل خلیجفارس و اقیانوس هند بود (پترسون، 466-467) که به نوبۀ خود به تسلط انگلستان بر کرانههای خلیجفارس، برای پیشگیری از نفوذ فرانسه و روسیۀ تزاری بر هند، انجامید و بعدها نقش عمدهای در سرنوشت شبه جزیرۀ عربستان بازی کرد («خاورمیانه و شمال آفریقا»، II / 605). بهرغم آنکه شریفان هاشمی به نیابت از خلیفۀ عثمانی بر حجاز، سرزمین مقدس مسلمانان، فرمان میراندند، در گوشه و کنار شبهجزیره کسانی سر از فرمان خلیفۀ عثمانی و شریف قریشی برتافتند و درفش استقلال برافراشتند: خاندان مَکْرَمی اسماعیلی مذهب در درۀ نَجْران نزدیک مرزهای شمالی یمن، امام زیدی یمن در ارتفاعات این منطقه، خوارج در عُمان و قبیله بنیخالد در واحههای غرب قَطَر بر کرانۀ خلیجفارس، هر یک داعیۀ استقلال داشتند (هاپ وود، 54, 55). در این میان سعود بن محمد بن مِقْرِن بن مَرْخان بن ابراهیم (د 1137 ق / 1724 م) از قبیلۀ مسالخ و از اعراب عَنَزه، بهتدریج در دِرْعِیّه و برخی از واحههای کوچک اطراف، امارتی تشکیل داد (حمزه، 335) و چون درگذشت، پسرش محمد با محمد بن عبدالوهاب، مؤسس وهابیت، همپیمان گشت و جانشینان او نیز از همین راه بهتدریج نیرو یافتند و بر بخش مهمی از شبه جزیرۀ عربستان چیره شدند.
گسترش نفوذ نظامی و سیاسی این سلسله را از آغاز تاکنون به سه دوره میتوان تقسیم کرد: الف ـ تأسیس دولت کوچکی در درعیه تا چیرگی مصریان؛ ب ـ بازگشت به قدرت تا استیلای ابن رشید برنجد؛ ج ـ چیرگی ابن سعود بر ریاض، یا آغاز دوران نوین فرمانروایی آل سعود.
دربارۀ فرمانروایان دو دورۀ نخست و سالهای حکومت آنان اختلافها و تناقضهایی در منابع تاریخی دیده میشود. این معنی، گذشته از عدم رواج وقایعنگاری در میان عربهای آن روز در آن منطقه، ناشی از ناآرامیها و جنگهای درازمدت آل سعود با رقیبان داخلی و نیروهای مصری و عثمانی است. وانگهی، سفرنامهها و تاریخهای تملقآمیز معاصر، و نیز نوشتههای یکسره مخالف با این سلسله، اعم از عربی یا اروپایی، پژوهش در باب پیشینۀ این خاندان را با دشواری روبهرو میسازد.